Persepolis Eserinde Dinin Yaşayış Biçimine Etkisi

Din, insanın varoluşundan itibaren toplumlar üzerinde etkisi ve yönetme biçimi olan bir disiplindir. Dinin insan yaşamını düzenleme etkisinden ötürü çağlar boyunca devletlerin yönetim biçimini oluşturmuştur. İnsanların her zaman açıklayamadıkları şeylere bir tanrısal güç yükleme ve ölümden sonra ne olacağı bilinmediğinden kendilerini rahatlatmak için dinler oluşturma alışkanlıkları vardır. Zamanla bu dinler evrilmiştir ve bazı dönemlerde de insan yaşamının ihtiyacına yönelik yeni dinler ortaya çıkmıştır. İnsanların davranışları, alışkanlıkları, diğer insanlara karşı tutumları yani tüm yaşayış biçimlerinde az bile olsa bir değişim görülür. Bu değişim insanların yatma-kalkma saatleri, yeme ve içme alışkanlıkları, diğer insanlara karşı tutumları, günlük rutin dizilimleri ve giyim tarzlarının değişmesi bu değişime örnektir. Persepolis eserinde de bu yaşayış değişimleri çok açıkça belli olmaktadır.

Persepolis eserindeki dinin yaşayış biçimine etkisini ilk gördüğümüz yer ilk sayfalarda Marji ve arkadaşlarının oğlanlar ve kızlar olarak ayrılıp kızların türban takmaya zorlanmasıdır. Ondan sonra eğitimle alakalı birçok değişim ve yasak gelmiştir. Üniversitelerin kapatılması bu yasaklardan yalnızca birisi. Eğitim konusunda bir de Marji büyüyünce sanat üniversitesi sınavında jürileri etkilemek için İsa’yı ve Meryem’i islami açıdan sakallı ve türbanlı resmetmiştir ve mülakat sınavında Marji’ye dini inançları ve alışkanlıkları sorulmuştur. Üniversiteye girdiğinde erkekler ve kadınlar ayrı yerlerde tutulmaktadır ve birbirleriyle yan yana durmaları yasaktır. Ayrıca üniversitede islam ile alakalı sanat anlatılmıştır ve çizilmesi gerekilen modeller ve referans alınan kadınların hepsi tamamen başörtülüydü, erkeklere de bakılması hoş karşılanmıyordu.   Bunlar Iran’da eğitimin ne kadar dinle iç içe olduğunu gösterir.

Dinin etkisi giyim alanında da kendini çok açıkça göstermektedir. Öncelikle İslam Devriminden sonra kadınların ve kızların başörtüsü takma zorunluluğu gelmesidir. Başörtüsü dışında uzun ve geniş pantolon ya da etek giymeleri de zorunluydu. Makyaj yapmak ve takı takmak da tamamen yasaktı. Marji okuldayken bilezik taktığı için müdür ile fiziksel bir kavgaya girip atılmıştır. İslami açıdan herhangi bir şekilde “punk” ya da batılı kıyafetleri de giymeleri hoş karşılanmıyordu. Bunun en belirgin örneği Marji’nin anne ve babasının Türkiye’den getirdiği ayakkabı, kot mont ve Michael Jackson rozetini giydiğinde devrim bekçileri Marji’yi kenara çekip polise vermekle tehtit etmişlerdir. Marji üniversiteye başlayınca da kadınların giyimi hakkında konuşma yapmışlardır. Marji üniversitedeyken de kadınların daha fazla saç göstermek için başörtülerini değişik şekilde katladıklarını öğreniyoruz. O bölümlerde bunun bir çeşit isyan olduğunu da görüyoruz. O sayfalarda öğrendiğimiz başka bir şey de Marji’nin tam 1 günü kırmızı renkli çorap giydiği için karakolda geçirdiğidir.

Kitapta dinin bir adam ve kadının beraber olan hayatlarını büyük miktarda etkilediğini gözlemleriz. İlk olarak kız ve oğlan çocuklarının İslam Devrimi’nden sonra ayrı sınıflarda olmalarına izin verilmemiştir. O dönemde İran’da evlenmemiş ya da aile bağı olmayan bir kadın ve bir erkeğin sokakta beraber yürümesi tamamen yasaktı. Eğer beraber sokakta yürüdükleri görülürse çevrilir ve her zaman erkeğe    “bu kadın senin neyin oluyor” diye sorulurdu. Eğer karım diye cevap verirse evlilik fotoğrafı veya belgesi istenir ve serbest bırakılırlardı. Eğer bir aile bireyi olduğunu iddia ederlerse birini kenara çekerler, annesinin adını sorar ve diğerine “onun annesini adı ne” diye sorarlardı. Eğer cevap veremezse karakola götürülürlerdi. Bir adam ve kadının aynı otel odasında veya evde kalması da yasaktı. Marji’nin gittiği üniversitede kadınları ve erkekleri ayrı yerlerde durmaları ve farklı merdivenler kullanmaları gerekiyordu.

Dinin insan yaşamı üzerindeki etkisi oldukça büyüktür. Bunun örneklerini hem gerçek hayatta hem de çeşitli edebî eserlerde görebiliriz. Persepolis eserinde de bu etkiler gayet bariz bir biçimde görülür. Dinin Persepolis eserinde insan yaşamında olan etkisi en çok eğitimde, giyimde ve farklı cinsiyetteki insanların ilişkileri üzerindedir.

Kaynakça:

(TDV Kadın Kollan Konferans ve Panelleri: 1996-97), http://ktp.isam.org.tr/pdfdrg/D058471/1998/1998_BARDAKOGLUA.pdf.  Accessed 1 January 2023.

“DİN VE TOPLUM Dr. Lütfi DOĞAN İnsanlık tarihini incelediğimizde, dinin insanla beraber doğmuş olduğunu görmekteyiz. Ö.” DergiPark, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/101236 . Accessed 1 January 2023.