top of page
Ara

İlk Yardımın Tarihi


İçindekiler:

  1. İlk Yardım Nedir?

 

  1. İlk Yardım Neden Önemlidir?

 

  1. Geçmişte İlk Yardım

 

  1. Savaşta İlk Yardım Neden Önemlidir?

 

  1. Eski Savaşlarda İlk Yardım

 

  1. Kalp Masajı

 

  1. Kalp Masajı Nasıl Ortaya Çıktı?

 

  1. İlk Yardım Çantası

 

  1. İlk Yardıç Çantasının Tarihi




  1. İlk Yardım Nedir?

 

            İlk yardım, bir insan yaralandığında, hastalandığında ya da genel olarak kötü bir duruma düştüğünde uygulanan ilk tedavi ya da iyileştirme yöntemidir. İlk yardımın amacı hastayı ya da yaralıyı tamamen iyileştirmek yerine hayatını devam etmesini sağlamak, hastalığın ya da yaranın kötüleşmesini engellemek ya da hastalığın ya da yaranın iyleşmesini hızlandırmak ve kolaylaştırmaktır. İlk yardım uygulamanın çeşitli nedenleri ve nedenlere bağlı olan yolları bulunur. Bu nedenlere ve yollare, kalp krizi gibi kalp rahatsızlığına karşı kalp masajı, boğulma ve nefessizliğe karşı kurtarma nefesi,  bir yerine kramp girien birine esneme ve masaj, bir yeri kanayan birine yarayı kapatacak temiz olduğuna emin olunan bir madde (bez, yara bandı, bandaj, havlu, peçete, vs) verilmesi örnek olarak verilebilir.

 

 

  1. İlk Yardım Neden Önemlidir?

 

             İlk yardımın önemli olduğunu ilkokulda verilen sağlık ve ilk yardım derslerinden herkes biliyordur. Çoğu kamu spotu ve belgesel tarzı gösterimlerde “İlk yardım hayat kurtarır” sloganını görürüz. Herhangi bir kaza, yaralanma, hastalık durumunda profesyönel destek ulaşmadan ilk yardım verebilmek bir insanın hayatını kurtarabilir. İlk yardım uygularken her an bir hayatı kurtarmak için önemlidir. örneğin boğulan birisini kurtarmak ya da kalp rahatsızlıkları yaşayan birine ilk yardım uygularken her verilen kurtarma nefesi ya da uygulanan her kalp masajının hayati önemi bulunur. İlk yardımın hayat kurtardığını biliriz ancak birisine ilk yardım uygulamak yalnızca o kişinin hayatını kurtarmaz. Örneğin yaralanma durumunda ilk yardım yaranın daha çok büyümesini ya da enfeksiyon kapmasını engelleyebilir. Başka bir örnek vermek gerekirse bir hastalık durumunda ilk yardım hastalığın daha çok ilerlemesini ve daha tehlikeli olmasını engelleyebilir. Diğer insanlara bulaşma oranını da azaltma olasılığı vardır. Ancak ilk yardımı uygulayan

 


  1. Geçmişte İlk Yardım

 

            İlk yardım uzun yüz yıllar  hatta bin yıllar boyunca kullanılmaktadır. Antik dönemlerden birinci ya da ikinci dünya savaşına, hatta şimdi küçük yara almalara kadar ilk yardımı kullanmaktayız. İlk yardım antik dönemlerde günümüz yıllarına, yirmi bininci yüz yıla kıyasla daha basit ve işlevsizdi. O zamanlarda tıp ve sağlık için kullanılan çok az sınırlı yöntemler ve maddeler kullanılıyordu. O eski zamanlarda bitki özleri, yaprakları, kökleri gibi bir bitkinin çeşitli vücut parçaları yaralar ve hastalıklar için çok sıkça kullanılırdı. Çeşitli bitkilerin farklı parçaları yaraları daha hızlı iyileştirdiği bulunmuştu. O yüzden antik dönemlerde, tıbbın ve eczacılığın gelişmemiş olduğu zamanlarda insanlar, evinde ya da işinde yara alan insanları iyileştirmek için o bitki özlerini ve parçalarını kullanırlardı. Hasta olan insanlara da bitkiler iyi gelirdi. Örneğin çok hastalanan birisini doktor kimse ona götürüp ciddi eylemler almak yerine ıhlamur kaynatılığ o hasta olan kişiye veriliyordu. O dönemlerde yalnızca bitkiler kullanılmıyordu. Kavgada, işte ya da evde yaralanan birisi için temiz ve ıslak olan bir bez ile yara kapatılır ve doktora götürülene kadar hayatta kalması sağlanırdı. O zamanlarda, doktorlar şimdi, yirmi birinci yüz yılda olduğunun aksine tek bir yarde kalmaz, sürekli ayak üstü gezerlerdi. O yüzden yara alan bir insanı doktoru bulana kadar ya da ddoktor gelene kadar canlı ve ayakta tutmak o döem insanları için hayati önem taşırdı. Bunun yanı sıra, bir açık yara alındığında o yara iltihap kapabilir ve yarayı alan kişi çok ağır hastalabilirdi. O antik dönemlerde özellikle bilinmeyen ya da az bilinen hastalıklara karşı alınan pek çok önlem ya da onları atlatma yolu yoktu. O yüzden antik zamanlarda doktora ulaşmadan önce yarayı kapatmak, yara alan kişi için hayati bir adım olabilir. Eski dönemlerde tabii ki yaralar yalnızca kanama ve delinme olmuyordu. Özellikle mühendisler, inşaat işçileri ve bina ve yapıt yapan köleler için kemik kırıkları ya da çıkıklar çok mümkündü. O dönemin insanlarının doktor şehirlerine ya da köylerine gelmeden önce kırığı ya da çıkığı ilerletmemek için en çok kullanılan yöntem, kırılan kemiğin bulunduğu ya da çıkık oluşan uzvun tahtalarla sabitlenmesi idi. Bu kırılan kemiğin da çok zarar görmesini ya da çatlağın ya da kırın ilerlemesini, ve de çıkığın daha beter ve iyileşimez bir biçime gelmesini engellerdi. Orta çağ dönemlerinde ise tıp ve sağlık alanı gelişse de özünde, uygulanan ilk yardım prosedürleri antik dönemdekilere çok benzemektedir. Manastır, kilise, katedral gibi dini binalarda bulunan rahibeler, yara alan insanları iyileştirecek profesyonel eğitim almış bir doktor yoksa, onlara kendileri bakıp bir doktor gelinceye kadar hayatta tutmaya çalışıyorlardı

 

            Modern ilk yardımın gelişimi on dokuzuncu yüz yılın ortalarında başlar. 1863 yılında Henry Dunant adlı bir İsveçli adam Kızıl Haç Hareketi’ni kurmuştur. Bu organizasyon, yıllar ilerledikçe, ciddi savaşlarda yara alan askerleri iyileştirmek için var olmuştur. Yıllar sonra bu organizasyon uluslararası bir hale geldi ve Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi kuruldu. 1877 yılında St. John Ambulans Derneği kurulmuştur. Bu dernek, ilk yardım becerilerini yaygınlaştırmak ve toplumun acil durumlara müdahale yeteneklerini artırmak amacıyla eğitimler ve kurslar düzenlemeye başladı. St. John Ambulans Derneği modern ilk yardımın gelişmesinde büyük bir rol oynadı. Günümüzde hala aktif bir şekilde varlığını sürdürmektedir. Birinci Dünya Savaşı ilk yardım tarihinde bir kilit noktasıdır. Büyük savaşlarda yara alan askerler çoktur ve onları iyileştirip savaşa devam ettirebilmek için hızlı ve etkili olmak gerekir. Bunun olması gerekliliğinden ilk yardım alanı gelişti ve toplumdaki herkese ilk yardım eğitimleri verilmeye başlandı. İkinci Dünya Savaşı ise ilk yardımın gelişmesinde büyük rol oynadı. Daha etkili ve daha hasar veren silahlar yüzünden daha kanlı savaşlar yaşanıyordu. O yüzden insanlar askerleri hayatta tutmak için daha çok çalışmaya başladı. Bu olaylardan dolayı tıp daha çok gelişti ve tıp ile yan yana ilerleyen ilk yardımda da büyük ilerlemeler kaydedildi. Bunun yanında eczacılık da gelişti ve ağrı ve acı azaltıcılar çok yaygınlaştı.

 


  1. Savaşta İlk Yardım Neden Önemlidir?

 

         Savaş hayatımızın çok acı bir gerçeğidir. Savaşlarda, özellikle dünya savaşları gibi büyük ve kanlı savaşlarda bir çok asker hayatını kaybeder. Ancak bir çok insanın düşündüğü aksine hayatını kaybeden askerlerin tamamı yalnızca mermiler, bombalar ya da bıçaklarla ölmez. Savaşta hayatını kaybeden bir çok asker, yaralandıktan sonra düzgün ya da hiç ilk yardım yapılmamaktan hayatını kaybetmiştir. Eğer hiç ilk yardım yapılmazsa yaralanan asker aşırı kan kaybı, enfeksiyon, çene ve çevresinin ve karın (mide, bağırsak) yaralanmasından nedenle susuzluk ve açlık, ayak ve bacak yaralanmalarından saldırı durumlarında kaçamama ve daha fazlası sebepleriyle hayatını kaybedebilir. Eğer düzgün bir biçinde ilk yardım yapılmazsa da askerin hayatı çok büyük derecede tehlikededir. Yaralara bağlı olarak farklı ilk yardımlar uygulanmalıdır. Örnek göstermek gerekirse, sıradan uzuv yaralanmaların yaraları temiz bir bandajla sarmak önemlidir. Savaşta ilk yardım hızlı ve etkili bir biçimde olmalıdır. Yavaş olmak aktif bir savaş alanında yaralanan askerin ya da senin yaralanmanıza ya da ölmesine sebep olabilir. Eğer hızlı isen ancak düzgün bir ilk yardım uygulanmamışsa yaralı asker, yarasından enfeksiyon kapabilir, hastalanabilir ya da yaradan dolayı (aşırı kanamadan, içeri giren mikroplardan) ölebilir. Yaraya yavaş ve düzgün olmayan müdahale yaralının şok geçirmesine de sebep olabilir. O yüzden savaşta ilk yardım yaparken hızlı ve efektif olmak önemlidir. Ve ilk yardım yaparken solunum yollarının da açık olması önemlidir. Bir askerin yara aldığında hayatını etkileyen en büyük etkenlerden birisi kanama ve kan kaybıdır. Kan insan bedeni için en önemli maddelerden biridir ve aşırı derecede fazla kanın vücut dışına çıkması bir insanın ölümüne sebep olur. Bu yüzünden savaşta yara alan askerin yarasından akan kanı durdurmak çok hızlı bir biçinde durdurmak gerekir. Askerlere bandaj kurusu verilir. Onu kullanarak yaralı yere hiç bir zaman kaybetmeden hızlı bir şekilde basılması gerekir. Yaralı yer eğer bir uzuv ise o uzvun yüksekte tutulması önemlidir. Kanayan yer yüksekte tutulur ise görece daha az kan o noktaya gider ve kan kaybı azalır.  Bir askere ilk yardım uygulanırken solunum yolları kontrol edilmelidir. Eğer yaralı olan bir asker, ona ilk yardım yapılırken solunum yolları kapalı ise yaşama olasılığı sıfıra yakındır. O yüzden yaralı olan asker ilk yardım uygulanırken yere paralel değil en az kırk beş derece doğruluyor olmak zorundadır. Sonuncusu da yaralı olan askerin şok geçirmesini engellemektir. Şok, vücudun vücuta bulunan ve hayati önem taşıyan organlara yeterli oksijen ya da besin sağlayamaması durumunda ortaya çıkan ciddi bir durumdur. Şok, genellikle dolaşım sistemiyle ilgili bir sorun (kan kaybı, iç kanama, damar tıkanıklığı gibi) ya da ciddi bir travma (vurma sonucu kafa travması gibi) sonucunda meydana gelir. Şokun dört ayrı türü ve türe bağlı nedenleri vardır: Obstrüktif şok, kardiyojenik şok, distribütif şok ve hipovolemik şok. Obstrüktif şok, kanın vücutta bulunan akışının engellenip kanın akamadığı durumlarda gerçekleşir. Obstrüktif şoka neden olan olaylar büyük bir akciğer yaralanması, dolaşım sistemine bağlı tümörler ve pıhtılar bu tür bir şoka sebep olabilir. Kardiyojenik şok, kalbin pompalanması ile olan sıkıntılardan dolayı gerçekleşir. Kalp eğer pompalama yeteneği azalmışla ya da yeteneği kaybetmişse ve kalp krizi, kalp yetmezliği ya da kabin ritminin bozuk olması bu tür bir şoka neden olur. Üçüncü tür kalp dolaşım sistemindeki damarların ve kılcal damarları aşırı genişlemesi ya da aşırı daralmasından dolayı kanın genel vücuda dağılmasının engel engel olur. Bu olaya kan enfeksiyonu (sepsis) ve aşırı alerjik reaksiyon sebep olur. Sonuncu şok şekli ise hipovolemik şoktur. Hipovolemik şokun sebebi kanın hacminin düşmesidir. Bu şoka yanıklar, sıvı kaybı ve aşırı derecede kan kaybı sebep olur. Savaşlarda da bu tür şoklar (hipovolemik şok) en çok meydana gelir. Bir şoku engellemenin ilk adımı yaralı olan kişiyi (bu durumda askeri) şok pozistonuna getirmektir. Şok pozistonu ayakları ve kolları yukarda tutan, beyni ve ana vücudu aşağıda tutan bir pozisyondur. Bu pozisyon vücutta bulunan kanı beyin, akciğer gibi hayati organlara ulaşmasını kolaylaştırır. İkinci adım yaralı olan askerin hareket etmesini engellemektir. Hareket etmek bir insanın kalp atışını ve bu yüzden de kan akışını hızlandırır. Kan akışının hızlanması da yara alan askerin şokunun şiddetini arttırabilir. Hareket etmese de yara alan askerin sakin kalması sağlanmalıdır. Endişe ve kaygı da kalp atışını ve kan dolaşımının hızlandırır ve şokun etkisini daha kötü yapar. Üçüncü adım da yara alan askerin vücudunu sıcak tutmaktır. Şokun etkisi vücudun ısısı düştüğünde artar ve daha kötü olur. Herhangi bir battaniye ya da ceketle üstünü örtmek, vücut ısısının sıcak kalmasını sağlar. Dördüncü adım şok geçiren vücudun sıvı almasını sağlamak. Eğer yara alan askerin bilinci yerindeyse ve içme suyu gibi bir sıvıyı tolere edebilecek durumdaysa, sıvı takviyesi yapılması yara alan askerin hayatını sürdürmesinde yardımcı olur.

 


 5. Eski Savaşlarda İlk Yardım

 

         İkinci dünya savaşında Amerikan askerlerine ilk yardımla alakalı eğitici klipler izletilirdi. Bu kliplerde Amerikan askerlerine verilen bandaj kutusu ve yara tabletlerini görüyoruz. Bondaj kutusu büyük bir bandaj takımının metal bir teneke kutuda bulunduğunu görürüz. Sardalya açar mishali kutuyu açıp bandaj kullanılabilir. Yara tabletleri ise eğer yara alan askerler su içebiliyorsa (çene, kafa ve ana vücuta hasar gelmemiş ise) askerlerin bol su ile aldıkları tabletlerdir. Bu yara tabletlerinin ana amacı ağrı ya da acıyı azaltmak değidir. Bu haplar, yaraların enfeksiyon kapıp yara alan askerin hastalıktan ölmesini engellemeyi amaçlayan bir antibiyotiktir Daha eski savaşlarda yaralanan askerlerin yaraları temizlenmeye çalışılırdı. Yaralar, savaş alanında bulunan temiz bir bezle temizlenir ve pansuman yapılırdı. Pansuman malzemeleri olarak, genellikle bez, pamuk veya hayvan derisi kullanılırdı .

 


  1. Kalp Masajı

 

            Kalp masajı bir insanın kalp atış ritminin bozulması, yavaşlaması  ya da kalp atışlarının tamamen durması durumunda hayati önem taşıyan bir acil müdahaledir. Kalp masajı, kalbin tekrar düzenli bir şekilde atmasını sağlamak ve oksijenin ve besinin vücuda pompalanmasını sağlamak amacıyla uygulanır. Kalp masajının yapılması için önce kalp masajının yapılacak kişinin yüz üstü bir biçinde yatırılması gerekir. Bedeni yüz üstü yatırdıktan sonra, göğuse düzenli ve kontrollü bir şekilde tekrarlı basınç uygulanması lazımdır. Kalp masajının yapılacağı kişinin uzuvlarının düz tutulup kalp masajını yapan birisinin göğüs kemiğine tüm vücut ağırlığını vererek yapılır.

 

 

  1. Kalp Masajı Nasıl Ortaya Çıktı?

 

            Kalp masajı yüz yıllar boyunca dünyamızda vardır. İlk olarak on sekizinci ve on dokuzuncu yüz yıllarda nefes alma ile sıkıntısı olan insanlara çözüm olarak yapay solunum yöntemlerinin önerilmesiyle başlanmıştır. Öneriler bir ağızdan bir diğer ağıza hava vermek ve akciğerlere ve göğüs kemiği çevresine basınç uygulamaktı. Dıştan kalp masajının uygulanmasını geliştiren kişi Alman bir cerrah olan Dr. Frederich Maass’dır. Bu cerrah on dokuzuncu yüz yılın sonuna doğru, 1891 yılında iki hastasına uyguladı. Dr. Frederich Maass, dünyada yalnızca solunum yoluna dayanmadan ve dolaşım ve kalp çevresinden de destek alıp Hastalarının hayatlarını kurtarmıştır. Bin dokuz yüz altmış yıllarında Dr. William Kouwenhoven, Dr. Peter Safar ve Dr. James Jude, kapalı bir vücutta kalp masajı tekniğini geliştirdiler. Bu üç doktor herhangi bir solunum yolu yardımı olmadan dolaşım sisteminin kalp masajı desteklenebileceğini kanıtladılar. Yine aynı yıllarda Dr. Peter Safar, ve onun meslek arkadaşları, vücuda giren oksijenin korunması için dış kalp masajı yanında sunii teneffüsün de önemli olduğunu buldular. İlk kalp masaj yönergesi 1970 ile 1980 arasında Amerikan Kalp Derneği ve Uluslararası Resusitasyon Liyezon Komitesi kalp masajı için standart yönergeler çıkarttı. Bu yönergede kalp masajı teknikleri, nasıl kalp masajı yapılır ve kalp masajının önemi yer alıyordu. Günümüzde hala uzmanlar daha etkili ve genel olarak daha iyi kalp masajı teknikleri geliştiriyorlar ve bir çok insana belki hayat kurtarılır diye kalp masajı teknikleri öğretiyorlar. 


 

  1. İlk Yardım Çantası

 

İlk yardım çantası, acil durumlar ve beklenmedik sağlık sorunlarına hızlı ve etkili müdahalede bulunmak için kullanılan önemli bir araçtır. Genellikle evlerde, işyerlerinde, araçlarda ve açık hava etkinliklerinde bulunur. İlk yardım çantası, acil durumda oluşabilecek yaralanmalar, kesikler, yanıklar, çürükler, burkulmalar, sokmalar ve ısırıklar gibi bir dizi sağlık sorunu için gerekli tıbbi malzemeleri içerir. Bu çantanın içinde temel olarak şu malzemeler bulunur: steril gazlı bezler, yara bandı, pamuklu çubuklar, elastik bandajlar, medikal yapışkan bantlar, antibakteriyel solüsyon, antiseptik solüsyon, yara temizleme sıvısı, eldivenler, makas, cımbız, termometre, ağrı kesici ilaçlar, antihistaminikler, anti-inflamatuar ilaçlar, sargı bezi ve çeşitli boyutlarda steril yara örtüleri. İlk yardım çantasının kullanımı hayat kurtarıcı olabilir. Hızlı bir şekilde müdahale ederek kanamaları durdurabilir, yaraları temizleyebilir ve enfeksiyon riskini azaltabiliriz. Ayrıca, acil durumlarda şok geçiren bir kişiye müdahale etmek için de ilk yardım çantası önemli bir rol oynar. Bu nedenle, evlerde, işyerlerinde ve diğer mekanlarda bir ilk yardım çantasının bulunması ve düzenli olarak kontrol edilmesi önemlidir. Herhangi bir acil durumda hızlı ve etkili bir şekilde tepki verebilmek için ilk yardım becerilerini bilmek ve bir ilk yardım çantasına sahip olmak hayati önem taşır.

 


  1. İlk Yardım Çantasının Tarihi

 

İlk yardım çantasının tarihi, insanların sağlık sorunlarına müdahale etme ihtiyacıyla birlikte çok eski dönemlere kadar uzanır. Ancak, modern anlamda düzenlenmiş ilk yardım çantaları, özellikle I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı dönemlerinde popülerlik kazanmıştır. I. Dünya Savaşı'nda, cephe hatlarında yaşanan yoğun çatışmalar ve yaralanmalar, ilk yardım uygulamalarının gelişmesine ve acil durum müdahale ekipmanlarının düzenlenmesine yol açtı. İngiliz Kızılhaç Derneği, savaş alanlarında görev yapan sağlık personeline yönelik "ilk yardım çantaları" dağıtmaya başladı. Bu çantalar, temel tıbbi malzemeleri içeriyor ve yaralı askerlere hızlı müdahale imkanı sağlıyordu. İlk yardım çantalarının görünümü zaman içinde değişti. İlk başlarda, deri veya bezden yapılan çantalar kullanılırken, günümüzde daha dayanıklı ve pratik malzemelerle üretilen çantalar tercih edilmektedir. Genellikle kırmızı renkte ve kolayca tanınabilir bir tasarıma sahiptirler. Bu sayede acil durumlarda hızlı bir şekilde bulunabilirler. İlk yardım çantaları içeriği de zaman içinde evrim geçirdi. Bugün, steril gazlı bezler, yara bantları, sargı bezi, elastik bandajlar, antiseptik solüsyonlar, eldivenler, makas, termometre gibi temel tıbbi malzemelerin yanı sıra acil durumlar için ilaçlar da içerir. Ayrıca, acil durum maskesi, sıcak soğuk kompresler ve diğer yardımcı araçlar da bulunabilir. İlk yardım çantaları, çağlar boyunca gelişerek modern tıbbi standartlara uygun hale gelmiş ve hayat kurtarmada kritik bir rol oynamıştır. Günümüzde, ilk yardım becerilerini öğrenmek ve bir ilk yardım çantasına sahip olmak, herkesin güvenliği ve sağlığı için önemlidir.


  

Kaynakça:

(n.d.). First Aid History. Retrieved April 25, 2023, from https://firstaidhistory.hull.ac.uk/

Acil Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi Sürecinde İlk ve Acil Yardım Teknikerliği ve Acil Tıp Teknisyenliği Mesleklerinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi | AVESİS. (n.d.). AVESİS. Retrieved April 25, 2023, from https://avesis.ogu.edu.tr/yayin/436d6ec0-ecf5-4ad5-99c7-438e1eaa0883/acil-saglik-hizmetlerinin-tarihsel-gelisimi-surecinde-ilk-ve-acil-yardim-teknikerligi-ve-acil-tip-teknisyenligi-mesleklerinin-ortaya-cikisi-ve-gelisimi

Cobb, L. (n.d.). Brief History of First Aid Kits. SURVIVAL First Aid Kits. Retrieved April 25, 2023, from https://survivalfirstaidkits.net.au/pages/history-of-first-aid-kits

" FIRST AID FOR BATTLE INJURIES " WORLD WAR II INFANTRY TRAINING FILM GUNSHOT VICTIM 17194. (2019, October 28). YouTube. Retrieved April 25, 2023, from https://www.youtube.com/watch?v=IyDlB5MDOKY

Friedrich Esmarch, the Founder of Modern First Aid, and His Works. (n.d.). NCBI. Retrieved April 25, 2023, from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4454026/

History of CPR. (n.d.). American Heart Association CPR. Retrieved April 25, 2023, from https://cpr.heart.org/en/resources/history-of-cpr

History of First Aid and CPR. (n.d.). Water Safety Guy. Retrieved April 25, 2023, from http://www.watersafetyguy.org/knowledgebase/fa-cpr/fa-cpr101/history-of-fa/

History of First Aid Kits - The Unique and Unusual. (2019, January 29). ASHI. Retrieved April 25, 2023, from https://emergencycare.hsi.com/blog/history-of-first-aid-kits-the-unique-and-unusual2

The History of First Aid Training | Emcare Training Academy. (2022, May 16). EMCARE. Retrieved April 25, 2023, from https://mail.emcare.org/the-history-of-first-aid-training/

History of First Aid: When was the First Aid Kit Invented and Who Invented it. (2017, June 27). Johnson & Johnson Our Story. Retrieved April 25, 2023, from https://ourstory.jnj.com/birth-first-aid-kit

İlk Yardımın Tarihçesi. (2018, September 16). Hepgün Ajans. Retrieved April 25, 2023, from https://www.hepgun.com/saglik/ilk-yardimin-tarihcesi/

A Little “First Aid” History – LifeSaver Training. (n.d.). LifeSaver Training. Retrieved April 25, 2023, from https://www.lifesavertraining.co.uk/facts/a-little-first-aid-history/

Metal First Aid Kit. (n.d.). Canadian Red Cross. Retrieved April 25, 2023, from https://www.redcross.ca/history/artifacts/metal-first-aid-kit

Pearn, J. (n.d.). The earliest days of first aid. PubMed. Retrieved April 25, 2023, from https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7820000/

Temel İlk Yardım Bilgileri - Türk Kızılay İlk Yardım Birimi. (n.d.). İlk Yardım. Retrieved April 25, 2023, from https://www.ilkyardim.org.tr/temel-ilk-yardim-bilgileri.html

Yusuf Fikret UMUR. (n.d.). Kahramanmaraş İl Tarım ve Orman Müdürlüğü. Retrieved April 25, 2023, from http://www.dat.net.tr/FileUpload/op488361/File/05_06_ilk-yardim.pdf

 

 

 

 

 

 

bottom of page